İlksen Taşdemir
Bunama için risk faktörlerinin çoğu, yaş ve genetik gibi tamamen kontrolümüz dışında olan şeyler. Ancak artan bilimsel kanıtlar, insanların bunama riskini azaltmak için alabilecekleri önlemler olduğunu söylüyor ve bu da dünya çapında tahmini 50 milyon insanı etkiliyor.
Yeni bir çalışmada, nispeten basit bir önlem tavsiye ediliyor: 50’li ve 60’lı yaşlarınızdayken yeterince kaliteli uyuyun.
Birleşik Krallık’ta yaklaşık 8.000 katılımcıyı 25 yıl boyunca izleyen çalışma, orta yaşta düzenli olarak altı saat veya daha az uyuyan kişilerin, gecede yedi veya daha fazla saat uyuyanlara göre, bunama gelişme riskinin yaklaşık %30 daha yüksek olduğunu buldu.
Uyku, bunama riskini azaltmaya nasıl yardımcı olabilir?
Uyku bozukluğu uzmanı olan Stephanie Stahl’a göre yeni çalışma, uyku kalitesi ile bunama arasında bir bağlantı kuran ilk çalışma değil, ancak bunu yapan en büyük çalışmalardan biri.
Yeni araştırmaya dahil olmayan Stahl, “Yetersiz uyumanın veya kalitesiz uyumanın bunama riskini arttırdığını biliyoruz. Bu daha büyük ölçekli bir çalışma, bu nedenle kanıt olarak kesinlikle değer katıyor.” dedi.
Araştırmacılar hala uyku ve bunama bağlantısının tam olarak nasıl bir araya gelebileceğini çözüyorlar, ancak akıllarında birkaç teori var.
Stahl, “Uyku sırasında beynimizin toksinleri temizlemesine izin verilir ve buna beta-amiloid de dahildir.” diye açıklıyor Stahl. Beta-amiloid, bir araya toplanabilen ve genellikle Alzheimer hastalığının ayırt edici özelliği olan bir beyin proteinidir.
Stahl, “Ayrıca, anılarımızı pekiştirmemiz için uykumuz gerçekten önemli.” diye ekledi. Ek olarak uyku bozukluğu iltihaplanmaya yol açar ve bu da atardamarların tıkanmasına neden olabilir ve bu beyindeki arterleri etkiler.
İlginizi Çekebilir: Yataktan Bütün Enerjinizle Çıkmanızı ve Gününüzün İyi Geçmesini Sağlayacak 5 Alışkanlık
Daha fazla uyumanıza yardımcı olacak küçük değişiklikler:
Yeni çalışmanın arkasındaki araştırmacılar, uyku ve bunama söz konusu olduğunda müdahale için gerçekten spesifik ve güçlü araştırmalara ihtiyaç duyulduğunu söylüyor. Yani uzmanlar, “X yıl boyunca, gecede X saat uyursanız, riskiniz X miktarı kadar azalır” diyemiyor.
Ancak Stahl gibi uyku doktorları, daha yüksek kalitede dinlenmenin gerçekten dezavantajı olmadığını söylüyor – daha fazla araştırma, uyku eksikliği ile bunama arasında doğrudan bir bağlantı olmadığını gösterecek olsa bile.
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, 18 ile 60 yaşları arasındaki yetişkinlerin her gece yedi saat veya daha fazla uyumalarını tavsiye eder; 61-64 yaş arası yetişkinler yedi ile dokuz saat arası zaman ayırmalıdır; 65 yaş ve üstü olanlar ise yedi veya sekiz saati hedeflemelidir.
“Yedi saat yerine altı saat uyumak kulağa büyük bir fark gibi gelmeyebilir, ancak her gün bir saat az uyursanız, bu bir haftada yedi saat, yani bir gece uykusu yapar.”
“Uyku kalitesinin iyileştirilmesine gelince, yapılabilecek pek çok şey var. Alkolden uzak durmak gerçekten önemli. Alkol uyku bozukluğuna neden olma eğilimindedir ve toplam uyku süresinin azalmasına neden olur. Ayrıca yatmadan en az sekiz saat önce kafeinden kaçınmak isteyebilirsiniz. Hem kafein hem de alkolün, insanların gece boyunca sahip oldukları onarıcı yavaş dalga uyku miktarını azaltabildiğini belirtti.
Nispeten basit olan bir diğer değişiklik – her ne kadar kolay olmasa da – geceleri elektronik cihazlardan kaçınmaktır. Telefon ve dizüstü bilgisayar ekranları, uykuyu karıştırabilen mavi ışık yayar. Telefonunuzu yatmadan önce tamamen görmezden gelemiyorsanız, ayarlardan ışığını ayarlamayı veya meditasyonları, uykuyu tetikleyen sesleri dinlemek için telefonunuzu kullanmayı deneyin.
Stahl, ayrıca düzenli egzersiz yapmaya da çalışmalısınız diye ekledi. Araştırmalar, sabah veya öğleden sonra yapılan düzenli egzersizin uyku kalitesini önemli ölçüde arttırabileceğini gösteriyor. Egzersiz ayrıca bir kişinin bunama olma riskini yaklaşık %30 oranında azaltabilir.
Hastalığın önlenmesinde sıklıkla olduğu gibi, sağlıklı değişiklikler bedeni ve zihni birçok farklı ama bağlantılı yolla etkileyebilir.
Daha fazla dinlenmek için asla geç değildir.
Yeni çalışma, hastalarının bunamayı önlemesine yardımcı olmak isteyen klinisyenler ve araştırmacılar için zorlayıcı olabilirken, 50’li, 60’lı yaşlarındaki ve daha önce uykuya öncelik veremeyen kişiler için de bir alarm kaynağı olabilir.
Ancak Stahl gibi uzmanlar, değişiklik yapmak için asla çok geç olmadığını ve uykunun birikimli olduğunu vurguladılar.
Stahl, “Herhangi bir noktada, yeterli uyku almaya yönelik çalışmak en önemli çıkarımlardan biridir.” diye ekledi.
İlginizi Çekebilir: Tüm Gün Daha Mutlu Olmak İçin Sabahları İlk Olarak Yapmanız Gereken 5 Şey
Araştırmalar, Amerikalıların yarısından azının her gece önerilen miktarda uyuduğunu gösteriyor.
“İnsanlara her zaman yedi saat ile altı saat uyumanın kulağa çok büyük bir fark gibi gelmeyebileceğini söylerim, ancak her gün bir saat eksik uyursanız, haftanın sonunda yedi saat – yani bir gün az uyursunuz.” diye ekledi Stahl. “Yıl sonunda, uyumanız gereken uykudan 52 gün geride kalırsınız.”
