Kitap Yoluyla İyileşme: Bibliyoterapi

Bibliyoterapi; doğru zamanda, doğru bireyle, doğru kitabı buluşturarak kişinin duygusal sorunlarının anlaşılabilmesi, yaşama uyum sorunlarının anlaşılabilmesi ve kişinin içinde bulunduğu gelişim dönemine özgü gereksinimlerini tanıyabilmesinde kullanılan bir tedavi yöntemidir. Bibliyoterapi tek disipline bağlı olmayan bir kavram olduğundan, temelde aynı mesaj verilmeye çalışılsa da, tanımların da alanlara göre faklılıklar gösterdiği görülmektedir. Fakat bütün tanımlamaları şu şekilde özetlemek yanlış olmayacaktır: ‘bilgi ile iyileşme’.

Aslında kitaplar yüzyıllardır birçok insan için terapist rolü üstlenmekte bununla birlikte kitapların tedavide kullanımı ile ilgili en eski kayıtlardan biri Ortaçağ’da görülmektedir. Bibliyoterapi çalışmalarının ise ilk kez 1930’lu yıllarda kütüphanecilerin, insanların üzerinde iyileştirici etkileri olan kitapları bulma ve listeleme çabalarıyla başladığı bilinmektedir. Bu çalışmalarda, eğer bir öykü, insanların düşüncelerini, duygularını, davranışlarını değiştirmede etkili olabiliyorsa, bu öykü, potansiyel olarak iyileştirici (terapötik) bir güce sahip kabul edilerek, kullanım listesinde yer alıyordu. Buradan hareketle, ikici adımda yapılan ise, terapistlerin, iyileştirme özelliklerine sahip olduğu düşünülerek seçilen bu kitaplarla, sorunları olan bireyleri buluşturabilmeleridir.

Öyküyle okuyucunun kişiliği arasında dinamik bir ilişki kurulması ile başlayan bu süreç 4 evrede gerçekleşir.

• Özdeşim kurma: karakterlerle ve olaylarla,
• Yansıtma: kendini başkalarında görmek,
• Katarsis/ arınma: okuyucunun kitaptaki olayları kendi başına geliyormuş gibi düşünerek bu duygulardan arınması, rahatlaması olgusu,
• İçgörü kazanma: aitlik hissinin yaratılması, güdülerin duygusal farkındalığı gibi basamaklardan oluşur.
  
  

Bibliyoterapi, bireyin yaşamında her an ortaya çıkabilecek günlük, sıradan sorunların çözümünde kullanılabildiği gibi, daha yoğun ve karmaşık duygusal sorunların ele alındığı psikolojik yardım süreci içerisinde de kullanılabilir. Ayrıca, çocuklarla ve gençlerle, onların içinde bulundukları gelişim dönemine özgü gereksinimlerini tanıyabilme ve karşılayabilmelerine yardım amacıyla kullanıldığında da yararlı ve etkili bir iletişim aracı olabilmektedir.

Bibliyoterapinin faydaları:

1. Kendini tanımasına ve keşfetmesine yardımcı olabilme,
   
   
2. Kendi sorunlarına benzer sorunları olan kişilerin de olduğunu fark edebilmelerine yardımcı olabilme,
   
   
3. Kendine ve başkalarına ilişkin farkındalık sağlayabilme,
   
   
4. Bireyin daha olumlu bir benlik duygusu geliştirmesine yardım edebilme,
   
   
5. Sorunlarının çözümüne ilişkin içgörü kazanabilmelerini sağlayabilme,
   
   
6. Duygusal boşalım ve zihinsel stresten kurtulmasını sağlayabilme,
   
   
7. Bir sorunun farklı çözüm yolları olduğunu görebilmelerini sağlayabilme,
   
   
8. Yeni değerler, tutumlar ve davranışlar geliştirmelerini sağlayabilme,
   
   
9. Başkaları ile empati kurmalarını ve olaylara diğerlerinin gözü ile bakmalarını sağlayabilme,
   
   
10. Yaşanılan toplumun değerlerine farkındalık sağlayabilme,
    
    
11. Farklı ve yeni durumlara uyum sağlamalarına yardımcı olabilme,
    
    
12. Bireylerin kendilerini dürüstçe değerlendirmelerini sağlayabilme,
    
    
13. Anne, baba ve çocuk arasındaki çatışmaların çözümünü sağlayabilme,
    
    
14. Çocuk ve gençlerin gelişimsel ihtiyaçlarıyla baş edebilmelerini sağlayabilme,
    
    
15. Alternatif çözüm önerileri geliştirebilme,
    
    
16. Bireylerin tutum ve davranışlarını analiz edebilmeleri için onlara yardım edebilme,
    
    
17. Danışanın kendi sorunları ile başkalarının sorunları arasındaki benzerlikleri görebilmesine yardım edebilme ve,
    
    
18. Danışanın toplumla çatışma yaşamadan uyum sağlayabilmesine yardım edebilmektir.