Mehmet Öz
Aşırı bunaldığımız zamanlarda kendimizi toplarlamayı bırakın, durumu daha kötü hale getirecek davranışlarda bulunabiliyoruz. Belki bu durumlardan tamamen bihabersiniz belki de farkındasınız ama ne yapmanız gerektiğini bilmiyorsunuz.
Aşağıdakiler insanların aşırı bunalmışken yapmaya yaygın olduğu beş yaygın harekettir. Her biri için kendinizi muhteşem hissettirecek ve önemli görevlerinizin takibi ve problem çözümlerinizde daha iyi bir iş yapmanızı sağlayacak pratik çözümler bulmaktadır.
1- Size yardım edecek aksiyonlar alacak vaktinizin olmadığını düşünüyorsunuz.
İnsanlar genelde kendilerini daha iyi hissettirecek ve daha kontrol altında tutacak muhteşem fikirlere sahip olurlar – mesela, ev işlerinde yardımcı olacak birini işe almak, kişisel bakım üzerine çalışmak, bir terapistle görüşmek, aşı olmak, veya arkadaşlarla bir oyun gecesi düzenlemek. Fakat, tüm bunları iptal ederler çünkü çok meşgul olduklarını, veya doğru zamanın olmadığını, veyahut bu aksiyonları almak için daha iyi bir vakit olduğunu iddia ederler ki bu vakit asla gelmeyecektir. İdeal vakti düşünmek yerine, sizin için en uygun seçeneği seçin. Belki birden fazla terapistle konuşup aralarından en iyisini seçmeye vaktiniz olmayabilir, ama kriterlerinize uyan birini seçip birkaç defa terapi denemesine vaktiniz vardır.
İyi fikirleriniz varsa ama bunların üstüne gitmiyorsanız, bu güçsüzlük ve yetersizlik hissine yol açabilir. “Yapmalı mıyım?” sorusuna takılıp zamanınızı ve enerjinizi aynı fikirler üzerinde dönüp dolaşarak harcamanıza sebep olabilir. Ayrıca, denemezseniz, fikirlerinizden gelecek faydaları da kaçırmış olursunuz. Kendinize yardım etmeye çalışırken, yapılabilir çözümler üzerinde pratik yapacaksınız, daha yeterli hissedeceksiniz, ve daha tez vakitte ektiklerinizi biçeceksiniz.
2- Bilinçsiz aklınızı yetirince iyi değerlendiremiyorsunuz.
Odaklanma yapılacakların tamamlanması için tek yol değildir. Bilinçsiz aklınız da harika bir problem çözücüdür.
Yürüyüşe gittiğim zaman, aklım alır başını gider. Aklımı yürüme işine odaklamam, tam tersine bırakırım aklımı yolu olmadan dolansın. Bunu yaptığım vakit, aklım çalışmak için kıvranır durur, fakat bunu keyifli bir şekilde yapar. Problemin çözümleri büyülü bir şekilde ortaya çıkar, ve yapmam gerekenler eforsuz şekilde karşıma çıkar.
Bunu bildiğim halde sabahın erken vaktinde işe yürümek zor geliyor. İşin asıl ilginç kısmı ise işe başlamadan önce yürürsem iş konusundaki anksiyetem artıyor. Fakat, problemlerin ve önceliklerimin önüne geçmiyor. İkisi birden olabiliyor.
Problem çözme ve yaratıcı düşünme konusunda, bilinçsiz ve havadaki aklınız odaklı aklınız kadar önemlidir. Boştaki aklınızı kullanmak önemli işlerininiz tamamlanmasında yardımcı olacaktır, hem de sizi baskı altında bırakmadan ve dikkatinizin dağınık olmasına sebep olmadan.
Aşırı bunalmış hisseden insanlar bazen iş düşüncelerini durdurmak için kişisel vakitlerinde müzik veya podcast dinleyerek, veya başka eğlencelerle uğraşmaları faydalıdır. Fakat bu işler uçup giden zihninizden alacağınız faydaları vakitten çalabilir. Doğal yollarla faydalı bir şekilde aklınızın uçup gidebileceği ve problem çözmenize yardımcı olabilecek aktiviteleri keşfetmeye çalışın. Benim için bunlar araba sürmek, spor yapmak, duş almak ve güneşi seyretmek.
3- Bunalmış olmayı güçsüzlük olarak yorumluyorsunuz.
Çoğu zaman, yapılacak işlere alışık olmadığımızdan veya, yapılacak işin zor olmasından ve çok iyi bir iş çıkartmak istediğimizden bunalmış hissederiz. Bu kendi başına bir problem değildir. Genelde bu hislere rağmen görevlerimizi yerine getirebiliriz.
Fakat, bunalmamız konusunda bazen kendimiz hakkında gaddar yorumlar yaparız. “Bunun hakkında bunalmamalıyım. O kadar da zor değil. Stres yapmadan bunu halledebilmem lazım.” diye düşünürüz. Öz eleştiri yaparken bu işlerimizi ertelememiz daha da muhtemel hale gelir, çünkü bu düşünceler bunalmayı tetiklemesi dışında, anksiyeteyi ve utancı da tetikler.
Bazı insanlar bu utanca ve anksiyete farklı şekillerde cevap verir. Bazısı görevlerine fazladan mükemmeliyetçi şekilde yaklaşır, veya diğer insanlardan fikir alma konusunda daha isteksiz olurlar. Öz eleştiriyi, merhametli bir kendinizle konuşmaya çevirmek önemlidir, ki bu konular hakkında öncesinde konuşmuştuk.
4- Baskın yaklaşımlarınızı ve savunmalarınızı varsayılan olarak kullanırsınız.
Stres yaptığımız vakit daha katı olmaya müsait hale geliriz. Çünkü başka seçenekler düşünemeyecek kadar daha az bilişsel ve duygusal genişliğimiz olur, durumun gerektirdiği konulara daha az esnek oluruz ve baskın yönlerimizin işleri halletmesini bekleriz.
Hepimizin değerleri vardır, ancak bunları her zaman kendi yararımıza kullanmayız. Örneğin, düşünceli durumunuz aşırı düşünmeye dönüşebilir, öz güven mikro yönetime veya her şeyi kendinizin yapması isteğine dönüşebilir, yüksek standartlara sahip olmak seçici veya mükemmeliyetçi bir tavra dönüşebilir, beceriklilik sizi gereksiz yere karmaşık veya alışılmadık yollara dönüşebilir.
Bunaldığınızda, değerlerinizin durumun talepleriyle eşleştiğinden emin olur. “Bu spesifik görev veya problem _______’a ihtiyacı var mı?” (Düşüncelilik veya kendine güven gibi baskın özellikleri düşünün). Yoksa farklı bir yaklaşım şartlara daha mı uygun olur.
5- Desteklerinizden kaçınıyorsunuz.
Bunalmış hissediyorsanız, muhtemelen sınırlı duygusal enerjiniz vardır. Bu, davranışınızda ve duygusal mevcudiyetinizde önemli değişikliklere yol açabilir. Bunlar küçük şeyler olabilir- belki genelde çocuğunuz size doğru geldiğinde uzun bir kucak veriyorsunuzdur, ama şu an başka şeyler üzerine düşünürken üstünkörü bir kucak verip, ne yapıyorsanız o işe geri dönüyorsunuzdur.
Bu kendinizi sabote etmektir. Ruhsal bardağınızı dolduracak fırsatları kaçırıyorsunuz, ve sevdiklerinizin farklılıkları fark edip dikkatinizi çekmek için hareket geçmesini riske atarsınız. (örneğin, bir çocuğun duvarı boyaması, veya eşinizin önemsiz bir konuda tartışma çıkartması gibi).
Sınırlı duygusal enerjiniz olsa bile, desteklerinizle bağlantı kurmaktan hâlâ keyif aldığınız yolları belirleyin. Böyle aktivitelere bulamakta zorlanıyorsanız, onlar için rutinler yaratın böylelikle onlar da belirli bölümlerde sizin gününüze veya haftanıza girebilsinler. Mesela her cumartesi sabahı ailenizle yemek yapın.
Burada ana hatlarıyla belirtilen beş kalıbın farkında olarak, yoğun ve zorlu zamanları kendiniz ve çevrenizdekiler için daha kolay geçirebilirsiniz. Bunlar kendinizi eleştirmeniz için bir neden değil, içine düşmeniz gereken anlaşılabilir kalıplardır. Tuzakların ne olduğunu bilin ve bunları yenmek için küçük, kolay değişiklikler yapın.
